تاملی بر تشکیل حزب مردم بلوچستان

 

تاملی بر تشکیل حزب مردم بلوچستان

؛؛محمد کریم بلوچزهی؛؛

8 سال پیش حزب جدیدی به نام حزب مردم بلوچستان در قطار طویل احزاب سیاسی بلوچستان اضافه شد . پیشینه احزاب سیاسی دربلوچستان به 35 سال پیش بر میگردد که زرمبش را می توان نخستین تشکل سیاسی معاصر در بلوچستان نامید. اما روند تکاملی احزاب سیاسی در این منطقه در سایه سنت و قراردادهای اجتماعی حاکم بر جامعه تعریف و تعیین گردیده که در نهایت با علایق و گرایش قومی در آمیخته است. بیرون داده های احزاب سیاسی دربلوچستان دگرگون ساز و تحول آفرین نبوده است. حتی چپ ترین نگرش و اندیشه سیاسی در این منطقه ، تحت تاثیر عوامل فرهنگی و اجتماعی نتوانسته اند دیواره های قراردادهای اجتماعی را فرو بریزند اما خود در تعامل با قرار دادهای اجتماعی پس از چندی بدون اینکه در آرمان شهر ایدیولوژیک رد پایی از خود برجای گذاشته باشند فرو ریخته اند. درون مایه و چشم انداز فکری احزاب سیاسی بلوچستان را که دست کم در چهل سال اخیر اثر گذار بوده اند می شود به سه نمودار متفاوت فکری و رفتاری تقسیم کرد. اسلام، مارکسیسم و گرایش مفرط قومی، سه انگاره و نمودار متضاد اند که درون مایه تفکر و رفتار احزاب سیاسی بلوچستان معاصر را به نمایش می گذارند.

باورهای دینی و ایدیولوژیک در بلوچستان هیچ گاهی توفیق حاصل نکرده است که از دایره تعلق و گرایش قومی بیرون جسته و در اشکال دین و ایدیولوژی عمل نمایند. بیرون داده های احزاب و جریان های سیاسی در بلوچستان نشان می دهند که نگرش های ایدیولوژیک تحت تاثیر علایق و عواطف قومی در نهایت با علایق قومی در آمیخته اند و به شکاف های عمیق تر اجتماعی منجر گردیده است. از همین رو احزاب سیاسی بلوچستان به دلیل تن پوش متفاوت از ماهیت آن، در قاعده تعریف مدرن از احزاب سیاسی نمی گنجند. شناخت احزاب سیاسی بلوچستان در واقع مستلزم شناخت جغرافیای سنت و قرار دادهای قومی در این منطقه می باشد که بستر اصلی تنش های سیاسی و اجتماعی این جامعه را فراهم کرده و در بافت و ساختار احزاب و گروه های سیاسی به نمایش می رود. چنانچه که اشاره رفت، رخدادها و بازیهای سیاسی دست کم در چهل سال اخیر به وضاحت نشان می دهند که سنت ها و قراردادهای قومی درنهایت بر گستره ایدیولوژی سایه افکنده و مسیر تفکر و رفتار احزاب سیاسی را تعیین کرده است.

عوامل بیرون مرزی یکی دیگر از دلایل فراز و فرود سرنوشت احزاب سیاسی در بلوچستان می باشد که بسیاری از احزاب و جریانهای سیاسی در بستر همین عوامل از متن حوادث در حاشیه رفته اند و یا از حاشیه در متن حوادث قرار گرفته اند. از همین رو بیرون داده های احزاب سیاسی بلوچستان به جای اینکه عامل تغییر جامعه و تسریع توسعه اجتماعی قرار گرفته باشند، عامل تضاد و توسعه شکافهای اجتماعی قرار گرفته اند.

هرچند که احزاب سیاسی، اجتماع نخبه گان سیاسی یک جامعه دانسته می شود اما ظرفیت احزاب سیاسی در واقع ظرفیت و میزان تحمل پذیری اجتماعی جامعه رابه نمایش می گذارد. بنا بر این، میزان تحمل پذیری، ظرفیت اندیشه و کار آیی احزاب سیاسی بلوچستان را باید در مقیاس ظرفیت ذهنی و میزان تحمل پذیری جامعه به سنجش گرفت. احزاب سیاسی همانگونه که برایند تضادهای سیاسی ،اجتماعی یک جامعه تعریف می گردند، ظرفیت اندیشه و میزان تحمل پذیری سیاسی، اجتماعی جامعه را نیز در اکران می گذارند. جامعه متفرق بلوچستان به دلیل ساختار بسته و قبیله ای آن ظرفیت جذب و هضم اندیشه های معاصر را نداشته است. به همین دلیل ورود اندیشه های مدرن سیاسی در این جامعه به جای اینکه دیواره های سنت و قراردادهای قومی را فرو بریزند، خود در حصار این دیواره ها گیر افتاده و از آن رنگ پذیرفته اند.

حزب مردم بلوچستان فرا قومی به نظر می رسد. کارگزاران اصلی این حزب عمدتن از کسانی اند که عمری در بستر قرائت های متفاوت از اندیشه مارکسیسم، نفس تازه کرده اند.

وقتی که شناسنامه های فکری و سیاسی این افراد در کنار همدیگر قرار داده می شوند و سپس از روشن ترین چشم انداز به آن نگریسته می شود، اولین درک و دریافت، نا همگونی و ناسازگاری این شناسنامه ها می می باشند و دومین دریافت، رد پای تروریست چپ رحیم بندوئی را در این بستر برجسته می سازد. جناب آقای رحیم بندوئی که روابط دییرنه و پیچیده با حکومت صدام جنایتکا ر داشته. گمانه های دیگری نیز تقویت می گردند که ریشه های این حزب را در آبشخوره های اسرائیل گره می زنند.

حزب مردم بلوچستان تا کجا می تواند در تعاملات سیاسی بلوچستان سهیم گردد و تا کی می تواند به عنوان یک جریان منسجم سیاسی ادامه یابد، گمان غالب این است که عدم تجانس و نبود سنخیت فکری در میان کارگزاران اصلی این حزب،َ دوام این حزب را به شدت مورد تردید قرار می دهد و علاوه بر این ماهیت دینی و بافت سنتی جامعه نیز حوصله تحمل و پذیرش جریان های چپ گرا را ندارند. هرچند که نام این حزب حزب مردم بلوچستان است؛ درست چیزی که در بلوچستان وجود خارجی نداشته است اما شناسنامه بسیاری از کارگزاران اصلی آن، سالها تلاش و جان فشانی آنها را در بستر اندیشه های چپ به نمایش می گذارد؛ اندیشه ای تاریخ مصرف آن که در جامعه مذهبی بلوچستان به پایان رسیده است.