جایگاه امام حسین وعاشورا درنزد اهل سنت سراوان

 

محمد صدیق دهواری 

امام حسین(ع)از بزرگترین شخصیت های تاریخی جهان اسلام می باشند که نهضت وقیام او در صحرای کربلا وایستادگی ومقاومتش در قبال هیأت حاکم ظالم وجبار اموی ویزید سفاک وجنایت کار، دارای درس ها وعبرت های بی شمار ی است وتمامی فرق ومذاهب اسلامی از محرم سال 61هجری که حادثه خونین کربلا در آن بوقوع پیوست به انحاء مختلف یاد وخاطره این حماسه جاودان را گرامی می دارند. چندروز قبل عزیزی که خود را محقق وپژوهشگر موسیقی اقوام معرفی می کردطی تماسی با اینجانب اظهار داشت اهل سنت چه دیدگاهی نسبت به امام حسین (ع)دارند ،اصلاًاورا قبول دارندیا خیر،واگر اوراقبول دارند آیامراسم عزاداری برای امام حسین (ع)برگزار می کنند:

واز آنجائیکه ممکن است برای خیلی از هم وطنان وهم استانی های عزیزاین سوالات پیش بیاید به چکیده ای از باورهاواعتقادات اهل سنت ومراسم های که دراین ایام در بلوچستان وبالاخص شهرستان سراوان برگزار شده ویا می شوداشاره ای داشته باشیم
بدون هیچ گونه شک وشبهه ای خاندان پیامبربزرگوار اسلام (ص)اعم از همسران که به تعبیر خداوندی امهات المومنین هستند ، وفرزندان رسول گرامی اسلام (ص)از دیدگاه اهل سنت جزءاهل بیت پیامبر(ص)محسوب شده که در آیات متعددی از قرآن کریم وروایات معتبری دارای شأن وجایگاه بالائی بوده ،وتوهین به آنان را عملی نابخشودنی وگناهی بس بزرگ می دانند .
درروایات مختلفی که کتب معتبر صحیح اهل سنت آنان راذکر کرده اند به مناقب ،جایگاه فرزندان واهل بیت پیامبر(ص)اشاره شده است .که این مقاله را مجال ذکرآن نیست فقط به یک روایت اکتفا کرده وسپس به ویژه برنامه های اهل سنت دراین ایام اشاره می نمایم .توفیق وعنایت خداوندی سال گذشته شامل این بنده حقیر سراپاتقصیر گردید که به حج بیت الله مشرف شوم درلحظاتی که از طبقه فوقانی خیل عظیم امت اسلامی رانظاره گربودم که دور بیت الله کعبه معظمه طواف می دادند لحظات سرنوشت ساز تاریخ پرفراز ونشیب اسلام ،روز های سخت دعوت اسلام وتلاش ها ومجاهدت های پیامبر اعظم (ص)را درذهنم مرور می کردم ،حادثه تلخی در ذهنم مجسم شد روزی که زهرای بتول ،سیده نساء العالمین ،دوران نوجوانی خود را سپری می کرد که پدر بزرگوار شان رسول اکرم(ص) در صحن مطاف به بارگاه ملکوتی احدیت سجده به زمین نهاده بود که شقی ترین وبدبخت ترین انسان عقبه بن ابی معیط شکمبه شتر را برکمر، مبارک اشرف مخلوقات قرار می دهد وعده ای از مشرکان قریش آن حضرت(ص) را به باد مسخره واهانت قرار می دهند. وفاطمه همان فاطمه ای که بهترین تعبیر در عصر حاضر را استاد شهید دکتر علی شریعتی در وصف او می نوسید : فاطمه فاطمه است .در حال گریه وزاری سر می رسند وبا جرأت وشجاعت بی نظیر با تهدید وارعاب مشرکان را ازاین عمل ننگین مورد باز خواست ومواخذ قرار می دهد وشکمبه شتر را برداشته وبدور می اندازد آری فاطمه همین فاطمه مادر سیداشباب اهل الجنة است ومادر حسین آنگاه با خود زمزمه کردم وگفتم کاش فاطمه زنده بودی ومی دیدی که دعوت ورسالت پدر بزرگوارت به شرق وغرب عالم رسیده است وگفتم ای بلال امروز دنیا صدای احد احدت را هنگامی که در کوچه وپس کوچه هاواطراف مکه مورد تعذیب وشکنجه مشرکان بودی شنید واز شرق وغرب وشمال وجنوب دنیا آمده اند تا دعوت ورسالت جهان را که خداوند وعده داده بود لبیک گویند آری فاطمه سیده نساء العالمین است.
درروایتی ازام المومنین عایشه آمده است «مارایت احد اکان اصدق لهجة من فاطمه ... کسی را از فاطمه را ستگو تر ندیده ام . همچنین از ام المومنین عایشه رضی الله تعالی عنها سوال شد که نزد آن حضرت (ص) چه کسی محبوب تر بود، ام المومنین عایشه پاسخ می دهند: فاطمه زهرا بار دیگر می پرسند از مردان چه کسی را ،پاسخ می دهند علی شوهر ش را واضافه می کند که بسیار روزه می گرفت وشب زنده دار بود.
واین روایت ودهها روایت دیگر نشان دهنده عمق وجایگاه اهل بیت پیامبر(ص) در نزد اهل سنت است.
از گذشته های دور اهل سنت بلوچستان با اجرای برنامه های معنوی عشق وارادت خود را ابراز داشتند.
1-تألیف کتابی بنام سرور وسالار شهیدان امام حسین (ص) توسط علامه فقید مولوی شهداد مسکانزهی در سراوان خود دلیل واضح وآشکاری برای جایگاه نهضت عاشورا در نزد مردم منطقه است که دراین کتاب به بررسی ابعاد مختلف ،درس ها وعبرت های نهضت عاشورا پرداخته شده است.
علامه محمد شهداد مسکانزهی از شخصیت های بزرگ علمی ،مذهبی شهرستان سراوان و استان محسوب شده و از فارغ التحصیلان مدرسه دیوند می¬باشند که بالغ بر سی جلد کتاب تالیف و ترجمه در زمینه علوم اسلامی دارند. برای اولین بار همایش بزرگداشت این عالم ربانی در اردیبهشت ماه سال 1387 توسط نگارنده و جمعی از دوستان، بویژه دوست و برادر عزیزم مرحوم عارف دهواری در مسجد نور اهل سنت با حضور شخصیت¬های زیادی و بویژه مردم عزیز سروان برگزار گردید. این عالم ربانی در سال 1366 در اجتماع جماعت تبلیغ دار فانی را وداع گفت.
2- مولوی محمد عمر سربازی(بلوچ) از شخصیت¬های بزرگ اهل سنت استان محسوب شده که بیشترین فعالیت¬های مذهبی وی در بلوچستان پاکستان و شهر کراچی متمرکز بوده است. که دارای نوارهای سخنرانی بسیار زیادی می¬باشد که در نوع خود در میان سخنرانان روحانی بلوچ ممتاز و از جایگاه ویژه¬ای برخوردار است. این عالم ربانی در هشت نوار سخنرانی یک ساعته به ابعاد مختلف نهضت عاشورا وقیام امام حسین علیه السلام می¬پردازد. که جا دارد متولیان فرهنگی استان برای تبیین جایگاه نهضت عاشورا این نوارهای سخنرانی را تکثیر و در دسترس همگان قرار دهند.
3- نذر و صدقه دادن در روزهای تاسوعا و عاشورا در نزد اهل سنت سراوان از گذشته¬های بسیار دور امری متداول بوده و هنوز رواح دارد بطوری که در این روز با پخت غذا و توزیع آن بین نیازمندان با عمل صدقه دادن به خداوند تقرب و نزدیکی بیشتری می¬جویند. هم چنین از حدود چهل پنجاه سال قبل دیگ عاشورا در مهدیه سراوان پخت می¬گردد که بسیاری از اهل سنت گوشت و حبوبات برای پخت حلیم نذری اهداء می¬نمایند.
4- عموم مردم سراوان در روز تاسوعا و عاشورا روزه می گیرند.
5- در این ایام مجالس شادی و عروسی برپا نمی کنند که این امر به نشانه حرمت خاص ایام محرم می باشد. گرچه در سایر روزهای سال که مصادف با رخدادهای مهم تاریخی و وحتی مصادف با سالروز رحلت اصحاب یا خلفای راشدین و بزرگان و شخصیت های دینی باشد، مجالس شای و عروسی برگزار می شود.
6- زمزاری نوعی مراسم خاص عزاداری ایام محرم و تاسوعا و عاشورا بوده است که دسته های عزاداری(( زنان و مردان)) با نوحه خوانی در کوچه ها و پس کوچه های روستا های شهرستان سراوان برگزارمی شده است اما با ورود علمای دیوبندبرگزاری هرگونه عزاداری و سینه زنی در تضاد با عقاید و باورهای خویش و اهل سنت می دانستند. این گونه مراسن از دهه¬ی پنجاه به طور کلی برگزار نمی گردد. قبل از دهه محرم عشایر به داخل روستا ها آمده با جمع آوری نذورات در ایام محرم اقدام به پخت و توزیع آن بین مردم می¬نمودند که در ضمن راه افتادن دسته¬های عزاداری در قالب زمزاری به اشعاری در مدح امام حسین علیه السلام و واقع کربلا قرائت می¬شد.
7- ناگفته نماند برخی از مورخین تلاش می¬نمایند بلوچ ها را عرب و از نسل حضرت حمزه رضی الله عنه معرفی نمایند که از حلب به این منطقه مهاجرت کرده¬اند که این امر با توجه به مستندات تاریخی بسیار زیادی که سایر مورخین اهل تحقیق ارائه داده¬اند صحیح به نظر نمی رسد که دلیل آن گروهی که بلوچ¬ها را عرب و از فرزندان حضرت حمزه رض الله عنه می دانند فقط یک شعر بلوچی است حال آنکه واقعیت تاریخی چیزی دیگر بوده است.
بر این اساس پس از فتح ایران بر اساس فرمان خلیفه راشد حضرت عمر فاروق رضی الله تعالی عنه برابر توافق نامه ای تعدادی از بلوچها به بصره منتقل و در دوره های بعدی جهت حفاظت و حراست از مرزها و شهرها به شام منتقل می شوند. که پس از واقع کربلا و شهادت حضرت سیدنا حسین علیه السلام به خونخواهی و قیام به پاخاسته و به نشانه اعتراض به موطن اصلی خود بلوچستان مراجعت می نمایند و این خود دلیلی دیگر به عشق و ارادت بلوچ ها و اهل سنت به اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و سلم و شخصیت امام حسین علیه السلام می باشد. به طوری که ذکر حدیث « ان الحسن و الحسین سید اشباب اهل الجنه» حسن و حسین سرور جوانان اهل بهشت هستند. در جمعه توسط خطیبان جمعه بیان می گردد و جزئی از خطبه عربی می باشد.
امید آنکه شاهد تحقق وحدت و انسجام بیشتر امت اسلامی در این برهه حساس از تاریخ امت اسلامی با استفاده از رهنمود های قرآنی و نبوی باشیم و از نهضت و قیام عاشورا و شخصیت امام حسین علیه السلام جهت وفاق و همدلی بیشتر بین فرق اسلامی بهره کافی و لازم برده شود. به راستی چه زیبا فرمودند امام حسین علیه السلام:
«انی لم اخراج اشرا و لابطرا و لامفسد و لا ظالما انما خرجت لطلب الاصلاح فی امتی جدّی، اُریدان امرا بمعروف و انهی عن المنکر و اسیرَ سیره جدّی و ابی»
مردم دنیا بدانند که من یک آدم جاه طلب، مقام طلب، اخلالگر، مفسد و ظالم نیستم من چنین هدف های ندارم، قیام من قیام اصلاح طلبی است. قیام و خروج کردم برای اینکه می خواهم امت جد خودم را اصلاح کنم، من می خواهم امر به معروف و نهی از منکر بکنم.(حماسه حسینی ص 136)

* پژوهشگر مسائل فرهنگی استان سیستان و بلوچستان