آمارها از بلوچستان چه می گویند؟ (بلوچ های امیدوارتر، قانون پذیرتر و وفادارتر به ایران..
تحلیل آماری مسایل اجتماعی بلوچستان / پژوهنده؛ ابراهیم حسین بر
من در تمام این سال ها بلوچ ها را مردمی دیدم بسیار مهربان و مهمان‌نواز که تنها به دنبال کسب و کار به دست آوردن روزی خود و خانواده‌شان هستند. مهم این است که آنها تشخیص دهند که آمده‌ای در کنارشان باشی و حسن‌نیت داری و در این صورت است که همه جوره در کنار تو خواهند بود. جالب است بدانید بعد از این همه سال زندگی و رفت‌وآمد با بلوچ‌ها، کوچک‌ترین خاطره بدی از مردمان آنجا ندارم ...
این جمله‌ها و ادامه اش، وصفی زیبا، دلسوزانه و منصفانه هستند از زبان شخصی که زندگی‌اش سال‌ها با خصلت، ویژگی‌ها و طبیعت مردم بلوچ عجین شده است، معلمی که این مردم را شناخت و اکنون زبان آنها شده است و او مردی بود که "حکایت بلوچ" را نوشت.
ذکر نام این استاد بزگوار ازآن جهت بود که یافته‌های علمی و پژوهشی امروز نیز راستی سخنان او را تائید میکند و خوبی، میهن دوستی، غیرت، قانون، امید و صلح جویی را زندگی و فرهنگ مردمان بلوچ می‌داند.
برخی از ما ممکن است اخبار و تفاسیری در برخی سایت‌ها و مواضع گروه‌ها و احزاب خارج از کشور شنیده باشیم؛ این اخبار از تبعیض‌های سیستماتیک، ناامیدی و خشونت و بطور کلی به نفرت پراکنی و سمپاشی افکار می پردازند.
در هر حال بیشتر این موارد یا حدس و گمان هستند و یا منافع حزب و گروه خاصی را دنبال میکنند و صرفا مبتنی بر واقعیات نیستند، همچنانکه بیشترشان تئوری پردازی احزاب سیاسی را منعکس میکنند. اما در مقابل در بررسی‌های کارشناسی و پژوهش محور، ابعاد مثبت کیفیت زندگی مردم بلوچستان، وسیع‌تر و جنبه‌های منفی بسیار کمرنگ‌تر از آن چیزی است که احزاب سیاسی مطرح میکنند.
با مقایسۀ این دو نگاه، به عمق تفاوت‌ها پی خواهیم برد، تفاوتی که نگاه و نگرش منفی باف و امنیتی نگر احزاب سیاسی خارج از کشور را بیش از پیش آشکار می‌سازد.
اگر چه نزد هر دو گروه امید به آیندۀ کشور بیش از امید به آینده شخصی است، ولی غیربلوچ‌ها در هر دو مورد امید کمتری از بلوچ‌ها دارند. نکتۀ جالب این که کمتر بودن امید به آیندۀ کشور و شخص نزد غیربلوچ‌ها با توجه به جایگاه اجتماعی بالاتر آنهاست.
اگرچه اجماع نسبت به آینده وضع کشور اندکی بیش از این اجماع نسبت به آینده وضع شخصی پاسخگوست، ولی در مجموع می‌توان گفت که از این حیث تفاوت زیادی میان دو گزاره وجود ندارد، نسبت کسانی که آیندۀ وضع شخصی و وضع کشور را بهتر می‌دانند به کسانی که این آیندۀ را بدتر ارزیابی میکنند، به ترتیب برابر 7/16 و 1/13 است.
با لحاظ اینچنین واقعیت‌هایی که قابل تعمیم به اکثریت جامعۀ بلوچ نیز هست، آنچه باعث تعجب است اینکه برخی از افراد و سازمان‌هایی که هیچگاه، ارتباط و نقشی در جامعۀ بلوچستان نداشته‌اند از کاهش امید به زندگی و نارضایتی عمومی در بلوچستان خبر می‌دهند و نسبت به آن چیزی که خود مخیل نموده‌اند ابراز نگرانی میکنند!!!
در طی سال‌های اخیر متاسفانه برخی عوامل ازجمله صداوسیما، رسانه‌ها و مطبوعات کشور تصویر منفی، مبهم و غبارآلودی از سیستان و بلوچستان و مردم ساکن آن در قاب خود نشان داده‌اند، برخی نیز یک ذهنیت منفی ساخته‌اند مبنی‌بر آنکه هنجارشکنی و قانون گریزی امری عادی در این استان است، موضوعی که هیچگاه مورد تایید منابع مستقل و رسمی و پایگاه‌های اجتماعی قرار نگرفته است؛ با این حال همانطور که در میزان رضایت از زندگی مطرح شد، قضاوت بلوچ‌ها در ارزیابی از عوامل اجتماعی بسیار مثبتتر از غیر بلوچ‌هاست، در جدول حاضر نیز این تفاوت معنادار دیده می‌شود و در هر دو مورد موافقت غیربلوچ‌ها با مسأله شیوع هنجارشکنی و بی‌‌تفاوتی اجتماعی بیشتر از بلوچ‌هاست و البته این تفاوت درباره هنجارشکنی بیشتر است.
نگرش منفی‌‌تر غیربلوچ‌ها می‌تواند دو منشاء داشته باشد. یکی این که غیربلوچ‌ها با افراد و گروه‌هایی حشر و نشر دارند که به نسبت بیشتری واجد دو شاخص مذکور هستند، در نتیجه به طور طبیعی ارزیابی منفی تری نیز خواهند داشت. منشاء دیگر این تفاوت نیز به پس زمینۀ فکری و انتظارات فزآینده یا بدبینی آنان مربوط می‌شود که موجب قضاوت منفی تر می شود. در هر حال به نظر می رسد که منشاء دوم منطقی‌تر به نظر می‌‌رسد.
اگر چه ممکن است نظر پاسخ دهندگان به دلایل متعدد مقداری محافظه‌کارانه باشد، ولی مستقل از این مسأله کاملا آشکار است که نگرش بلوچ‌ها در مقایسه با غیرآنان تفاوت‌های مهمی دارد. دو شاخص اول حکایت از روحیه مشارکت‌جویانه در امور و نیز دفاع از میهن میکند که در هر دو مورد نگاه بلوچ‌ها در مقایسه با غیربلوچ‌ها مثبتتر است.
همچنین وابستگی محلی نزد بلوچ‌ها بیشتر است، گو اینکه این ویژگی الزاماً مثبت تلقی نمی‌‌شود. وضعیت دو گزارۀ تقدیرگرایی و طایفه‌گرایی نزد غیربلوچ‌ها، به وضعیت مدرن نزدیکتر است، با وجود این دو گزارۀ بعدی یعنی مخالفت با بکارگیری زور در روابط اجتماعی و قانون‌گرایی، در هر دو گروه تقریباً یکسان است.
به طور کلی می‌توان گفت علی‌رغم آن که بلوچ‌ها تقدیرگراتر هستند و نیز از امکانات و موقعیت عمومی پایین‌‌تری برخوردارند، ولی از نظر مشارکت و دفاع از کشور نگاه مثبت تری از غیربلوچ‌ها از خود نشان می‌دهند. بعلاوه اینکه در نگرش به بکارگیری زور و رعایت قانون نیز وضعیتی مشابه یا حتی بهتر از غیربلوچ‌ها دارند.
بلوچ‌ها دو برابر بیشتر از غیربلوچ‌ها تقدیرگرا و طایفه‌گرا هستند. در عین حال حدود 2 برابر بیشتر معتقد به دفاع از کشور و 16/1 برابر بیشتر مشارکت‌جو می‌باشند. همچنین هر دو گروه از منظر بکارگیری زور در روابط اجتماعی دیدگاه مشترکی دارند، ولی غیربلوچ‌ها حدود 8 درصد کمتر از بلوچ‌ها به قانون گرایی اعتقاد دارند.به طور کلی ارزیابی بلوچ‌ها نسبت به غیربلوچ‌ها از وضعیت محل زندگی مثبتتر است. بیشترین تفاوت میان دو گروه در ارزیابی از وضعیت شهر محل سکونت است. اگر میزان تفاوت در مورد تمامی ارزیابی‌‌ها به یکسان متفاوت بود، در این صورت می‌‌شد نتیجه گرفت که مبنای ارزیابی و قضاوت دو گروه متفاوت است، ولی از آنجا که در مورد وضعیت کشور هر دو گروه نظر مشابهی اعلان داشته‌اند و در مورد وضعیت استان نیز تفاوت‌ها چندان زیاد نیست، وجود 40 درصد تفاوت در ارزیابی از وضعیت شهر محل زندگی ناشی از تفاوت در سطح انتظارات دو گروه است. به عبارت دیگر توقعات و انتظارات غیربلوچ‌ها از محل زندگی موجب قضاوت منفی‌تری از تحولات بوجود آمده در آن شده است. در حالی که هر دو گروه نسبت به وضعیت کشور و استان کوشیده‌اند ارزیابی واقعگرایانه و فارغ از انتظارات خود ارائه دهند.
