نتیجه نشست ژنو برای سوریه چه بود؟

عدم حضور ایران و شکست مذاکرات ژنو

برگزاری دو نشست ناکام و شکست خورده در ترکیه و فرانسه برای حل این موضوع و عدم حضور روسیه در آن دو نشست و پیگیری این جلسات برای بار سوم در ژنو، همه و همه حکایت از شکست این اجلاس ها با توجه به اختلاف نظر شدید میان برگزارکنندگان آن از یک سو و عدم به کارگیری از ظرفیت های موجود و صحیح در منطقه از سوی دیگر، دارد...

بولتن نیوز- امیرحسین ثمالی:بحران سوریه و توجه جدی غرب به حل آن در کنار بی توجهی به بیداری اسلامی در سایر کشورهای عربی، مسئله ای است که این روزها به موضوع بحث بسیاری از محافل بدل گشته است.

برگزاری دو نشست ناکام و شکست خورده در ترکیه و فرانسه برای حل این موضوع و عدم حضور روسیه در آن دو نشست و پیگیری این جلسات برای بار سوم در ژنو، همه و همه حکایت از شکست این اجلاس ها با توجه به اختلاف نظر شدید میان برگزارکنندگان آن از یک سو و عدم به کارگیری از ظرفیت های موجود و صحیح در منطقه از سوی دیگر، دارد.

نگاهی به نتایج این نشست و ادامه بحران در این کشور به دلیل عدم تمکین نیروهای مسلح نسبت به طرح کوفی عنان و هشدارهای حکومت مرکزی، دربردارنده موضوعات جالب توجهی است.

عدم حضور ایران و نادیده گرفتن مهم ترین بازیگر منطقه ای

از جمله مهم ترین نکات قابل توجه و تامل در این نشست، عدم حضور مهم ترین بازیگر منطقه خاورمیانه، جمهوری اسلامی ایران بود؛ این بازیگر کلیدی که هم در کنترل و مهار بحران های سیاسی، امنیتی و اقتصادی داخلی دارای قدرت قابل اشاره ای است و هم در داشتن منافع مشترک سیاسی و امنیتی با سوریه شناخته می شود، پر واضح است که در سامان دهی به اوضاع کنونی این کشور دارای کارویژه مهمی است.

متاسفانه در این نشست نیز با لابی گری ایالات متحده جهت تنزل شان منطقه ای ایران، از حضور جمهوری اسلامی ایران ممانعت ورزیده شد و بدین ترتیب یکی از مهره های کلیدی این بازی شطرنج به دلایل معلوم کنارگذاشته شد.

این اشتباه همان محاسبه غلطی بود که ترکیه نیز در نشست قبلی دچار آن گردید و نتیجه آن شد که نشست «دوستان سوریه» بدون حضور مهم ترین دوست سوریه به بن بست راهبردی منتهی گردد.

اشتباهات محاسباتی غرب البته در قبال ایران همچنان دارد و به کارگیری ابزارهای نامناسب جهت اعمال فشار بر ایران نیز ناشی از همین اشتباه محاسباتی است.

گسست کامل میان نظرات شرکت کنندگان اجلاس ژنو

نادیده انگاشتن یک بازیگر مهم تنها بخشی از نواقص این نشست را به خود اختصاص می دهد؛ اظهارات مقامان مهم ترین شرکت کنندگان در این اجلاس به خوبی گسست و شکاف کامل میان آنها را به نمایش گذاشت و شکست این اجلاس را بیش از پیش نوید داد.

عنان:ملت سوریه خودش باید تصمیم بگیرد

کوفی عنان - که به دلیل برگزاری نشست از سوی او، روسیه نیز حاضر به شرکت در اجلاس شد-در کنفرانس خبری خود تنها به بازخوانی طرح 6 ماده ای خود اکتفا نمود و البته با نگاهی منصفانه هم از اصلاحات در دولت سخن به میان آورد و هم خواهان تسلیم گروه های مسلح در برابر دولت و جامعه جهانی شد.

عنان افزود: مرحله انتقالی در سوریه باید در شرایط مناسبی و با اصلاحات در قانون اساسی سوریه انجام شود و نیز شرایط برای برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه که دولت انتقالی سوریه آن را برگزار کند، فراهم باشد. خشونت‌ها در سوریه و خلع سلاح گروه‌های مسلح در این کشور باید انجام پذیرد و فعالیت‌های ارتش و نیروهای امنیتی سوریه باید براساس قوانین بین‌المللی و حقوق بشر باشد.

کوفی عنان گفت: ملت سوریه خود باید درباره کشورشان به یک توافق سیاسی برسند و کشورها و طرف‌های ذی‌ربط در سوریه نیز باید برای اجرای موفقیت آمیز طرح صلح در سوریه به این کشور کمک کنند.

کلینتون:گزینه نظامی را برای حمایت از طرح شش ماده‌ای کوفی عنان در دستور کار

هیلاری کلینتون که نیز با پیش شرط تغییر بشار اسد پس از این نشست در ژنو حاضر شده بود، در کنفرانس مطبوعاتی خود مدعی شد که نشست ژنو زمینه را برای تشکیل دولت انتقالی بعد از بشار اسد فراهم کرده و نسبت به گسترش خشونت‌ها در سوریه هشدار داد.

وی بار دیگر از بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه خواست تا از قدرت کناره گیری کند و گفت: شرکت کنندگان در نشست ژنو از سوری‌ها خواستند تا دولت جدیدی در این کشور تشکیل دهند که این دولت بدون شرکت اسد خواهد بود.

کلینتون افزود: شورای امنیت به زودی قطعنامه‌ای را در مورد سوریه در دستور کار قرار می‌دهد که گزینه نظامی را برای حمایت از طرح شش ماده‌ای کوفی عنان و نقشه راه جدید در خصوص مرحله انتقالی در سوریه را مد نظر خواهد داشت.

لاوروف:نمی‌توان از خارج از مرزهای سوریه برای آن تصمیم گرفت

این در حالیست که سرگئی لاوروف که برای نخستین بار در این نشست ها حضور یافته بود، پس از نشست ژنو کنفرانسی مطبوعاتی برگزار و تاکید کرد که نمی‌توان به زور نظام یک کشوری را عوض کرد و این مساله مغایر با منشور سازمان ملل است.

وی با اشاره به درخواست آمریکا برای کناره گیری بشار اسد گفت: مرحله انتقالی در سوریه چیزی است که خود سوری‌ها باید در مورد آن تصمیم بگیرند و نمی‌توان از خارج از مرزهای سوریه برای آن تصمیم گرفت و همه آحاد ملت سوریه باید در آن حضور داشته باشند.

لاوروف با اشاره به نقش گروه‌های مسلح و قاچاق اسلحه از سوی برخی از کشورها در ناآرامی‌های این کشور گفت: گروه‌های مسلح سوریه در وضعیت جاری در این کشور سهیم هستند و اسلحه‌هایی که روسیه به سوریه ارسال کرده قابلیت استفاده علیه مخالفان را ندارد.

وزیر امور خارجه روسیه گفت: گروه‌های مسلح تلاش‌های صلیب سرخ را برای خارج کردن غیر نظامیان و زخمی‌ها از مناطقی که تحت تسلط آنها بود با شکست مواجه کردند که این امر اقدامی مثبت نبود.

لاوروف ادامه داد: گروه‌های مسلح به نهادهای غیر نظامی در سوریه نیز حمله کردند و نباید به مسلح کردن این گروه‌ها ادامه داد چرا که این امر با قوانین بین المللی مغایرت دارد.

وی با تاکید بر اینکه طرح کوفی عنان بر کناره گیری بشار اسد تاکید ندارد، گفت: ما از توافقی که در ژنو به دست آمد خوشحالیم و این توافق به تحمیل هیچ طرحی به سوری‌ها نیانجامیده و هیچ گونه پیش شرطی برای آغاز مرحله انتقالی در سوریه ارائه نکرده است.

یانگ جی‌شی: نباید مساله‌ای به سوری‌ها دیکته شود

یانگ جی‌شی، وزیر امور خارجه چین نیز در سخنانی پس از نشست ژنو گفت: چیزی که در ژنو به دست آمد این بود که مرحله انتقالی در سوریه باید با مشارکت همه گروه‌های سوری باشد و نباید مساله‌ای در این خصوص به سوری‌ها دیکته شود.

وزیر امور خارجه فرانسه: بشار اسد باید از قدرت کناره گیری کند/گام بعدی شورای امنیت

لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه نیز در جمع خبرنگاران حاضر شد و گفت: دولت انتقالی سوریه که در نشست ژنو بر سر جزئیات آن توافق شد با توافق گروه‌های مختلف در سوریه تشکیل خواهد شد و کسانی که اقدام به انجام جنایت در این کشور کرده باشند در این دولت شرکت نخواهند کرد.

وی ادامه داد: در شرایط کنونی هیچ شکی وجود ندارد که بشار اسد باید از قدرت کناره گیری کند و هیچ کس لحظه‌ای تصور کند که بشار اسد در دولت انتقالی سوریه مشارکت خواهد کرد.

فابیوس ادامه داد: نباید هیچ کس بر این باور باشد که اگر بشار اسد بر قدرت بماند می‌تواند بندهای این طرح را که در بی‌طرف بودن دولت تاکید دارد، اجرا کند.

وی با مثبت خواندن توافق‌‌های حاصل شده در ژنو گفت: نشست ژنو گامی به جلو در خصوص تحولات سوریه بود و موارد مطرح شده به توافق همه شرکت کنندگان از جمله روسیه و چین نیز رسید اما در مرحله انتقالی یقینا با چالش‌هایی رو به رو خواهیم بود.

فابیوس ادامه داد: اگر طرح توافق‌های ژنو در سوریه اجرا نشود گام بعدی رجوع به شورای امنیت برای اجرای این طرح خواهد بود.

نتیجه

بدین ترتیب مشاهده گردید که نشست ژنو با نگاهی به طیف بسیار متنوع شرکت کنندگان، مجددا با بن بست کامل به پایان رسید و یاد آور این نکته مهم گردید که اگر در حل بحران سوریه، اصل بر مداخله خارجی(سیاسی و نظامی) باشد یافتن روزنه امید بسیار بعید می نمایاند به خصوص اینکه نظرات دو عضو دائم شورای امنیت(روسیه و چین) به طور کامل در تقابل با دو عضو دیگر(فرانسه و ایالات متحده) دارد.

علاوه بر این، همانطور که در طرح کوفی عنان به طرز واقع بینانه ای بدان اشاره رفت و روسیه و چین در کنار ایران بر آن تاکید دارند، تغییر بشار اسد پاسخ مناسبی به درخواست های مردم سوریه تلقی نمی گردد و اصلاحات آرام در قالب دولت فعلی می تواند به عنوان بهترین گزینه مورد توجه قرار گیرد.

موضوع دیگری که ایالات متحده و شرکای او باید بدان توجه داشته باشند تامل در این موضوع است که کنارگذاشتن ایران در چنین معادلات پیچیده ای در منطقه دو پیامد جدی را برای آنها در پی خواهد داشت: اول اینکه خصومت دائمی آنها را با جمهوری اسلامی در همه زمینه ها بیش از پیش هویدا می سازد و دوم اینکه کنار گذاشتن ایران چیزی نیست جز نادیده گرفتن مهم ترین ظرفیت موجود در منطقه برای حل این بحران و در نتیجه به بن بست رسیدن پیاپی نسشت های برای حل بحران سوریه.