اگر حمایت امریکا نبود نظامهای سلطنتی حاشیه خلیج فارس سالها پیش از تاریخ محو شده بودند."
علی الاحمد، مدیر موسسه امور خلیج فارس
نایف پس از آن که برادرش سلطان بن عبدالعزیز، ولیعهد پیشین عربستان در ۲۲ اکتبر ۲۰۱۱ در بیمارستانی در نیویورک درگذشت، به عنوان وارث تاج و تخت پادشاه سعودی معرفی شد.
نایف ۷۹ ساله که مدت زمان طولانی به عنوان وزیر کشور عربستان فعالیت کرده بود اخیرا برای معالجات پزشکی این کشور را ترک کرد و چند روز پیش در سوئیس به سر میبرد.
وی همچنین طی سال جاری برای درمان به چندین کشور از جمله الجزایر و امریکا سفر کرده بود. هنوز درباره بیماری وی توضیحی ارائه نشده است.
یک روزنامه سعودی اخیرا به نقل از شاهزاده احمد بن عبدالعزیز برادر نایف اعلام کرد وی از نظر سلامتی در "وضعیت خوبی" به سر میبرد و به زودی به عربستان بازمیگردد.
پیش بینی میشود شاهزاده سلمان برادر کوچکتر نایف که وزیر دفاع عربستان است به عنوان جانشین وی انتخاب شود. با این وجود هنوز رسما هیچکس به عنوان جانشین ولیعهد عربستان معرفی نشده است.
حال جسمانی نامساعد اعضای خاندان سلطنتی سعودی نگرانیهایی را در زمینه بروز خلا قدرت در این کشور ایجاد کرده است. این نگرانیها همزمان با وقوع اعتراضهای فزاینده ضد رژیم در این کشور مطرح شده است.
مردم عربستان سعودی اخیرا به میزان زیادی خواهان آزادیهای بیشتر و حقوقی هستند و جوانان تحصیل کرده این کشور نیز به طور جدی در راستای به چالش کشیدن ارکان اصلی سلطنت موروثی در این کشور گام برمیدارند.
پرس تیوی در این زمینه با علی الاحمد، مدیر موسسه امور خلیج فارس گفتوگو کرده است که برگردان آن را در ادامه میخوانید.
پرس تیوی: شما قبلا گفته بودید ملک عبدالله بر اساس گزارشها با باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا گفتوگو و شاهزاده سلمان بن عبدالعزیز نیز به واشنگتن سفر کرده است و این مذاکرات برای جلب رضایت امریکا در زمینه موضوع جانشینی در عربستان سعودی است. به نظر شما واشنگتن با این مساله چگونه برخورد میکند؟
احمد: واشنگتن می خواهد اطمینان حاصل کند که متحد وی یعنی پادشاهی سعودی در حال حاضر که خاندان سلطنتی عربستان در حال تضعیف شدن است در راس قدرت باقی میماند.
در اینجا تاکید میکنم که پرس تیوی نخستین شبکه خبری بود که ۲ روز پیش درباره وضعیت نایف و (تلاش) دولت عربستان برای مخفی نگهداشتن مرگ نایف گزارش داد چرا که وی ۲ روز پیش مرده بود نه امروز. تصاویر یا فیلمهای قدیمی که نایف را در حال دیدار با شماری از افراد نشان میداد مربوط به قبل بود.
بنابراین باراک اوباما دیروز با ملک عبدالله به صورت تلفنی صحبت کرد چرا که آنها از مرگ نایف اطلاع داشتند و میخواستند اطمینان حاصل کنند همه چیز در جای خود قرار دارد و امریکا میخواست مطمئن شود روند انتقال قدرت از ملک عبدالله یا شاهزاده نایف به آرامی و خوبی صورت میگیرد و اوباما نیز مراتب تسلیت خود را به مقامات سعودی اعلام و بر حمایت کشورش از خاندان سلطنتی عربستان تاکید کرد.
من فکر میکنم این بزرگترین چالش برای خاندان سلطنتی است چرا که فضای بسیار بیشتری برای مدعیان تاج و تخت باز میکند. این افراد فقط شامل سلمان که فردی نمایشگر برای کنفرانسها است، نمیشود بلکه شامل افرادی هم که با نبود نایف، دیگر مانند سابق نیستند، میشود.
پرس تیوی: بگذارید روی فعالیتهای عربستان در خارج از مرزهای این کشور تمرکز کنیم. میدانیم که عربستان به زین العابدین بن علی، رئیس جمهور مخلوع تونس پناه داده است و از علی عبدالله صالح در مقابل تعقیب کیفری حمایت کرده است. عربستان همچنان به صورت مستقیم نیروهای نظامی به بحرین میفرستد. نظر شما در مورد این ادعا که عربستان سعودی از گروههای سلفی حمایت مالی میکند تا نه تنها در مصر بلکه در کشوری مانند سوریه نیز ناآرامی ایجاد کند، چیست؟
احمد: مدتهاست که گروههای سلفی در سراسر جهان از سوی دولت عربستان مورد حمایت مالی قرار گرفته و آموزش دیدهاند. همچنین حمایتهای غیر دولتی نیز وجود داشته است. اما حمایت گسترده از سوی موسسات دولتی صورت گرفته چرا که عربستان همواره مایل به گسترش قرائت خود از اسلام در سراسر جهان است و این امر تنشهای زیادی را در بسیاری از کشورها در پی داشته است.
به عنوان مثال، تونس را در نظر بگیرید، دلیل این که عربستان به بن علی پناهندگی داد این بود که بن علی و نایف روابط نزدیک و شخصی با یکدیگر داشتند. نایف اوقات زیادی را در تونس حضور داشت و آنها دوستان شخصی بودند. این تصمیم نایف بود که از دوست قدیمی خود حفاظت کند. تونس و عربستان هنوز جدا از مسأله زین العابدین بن علی روابط خیلی خوبی ندارند. بخش عمده بی ثباتی در تونس در حال حاضر به دلیل حمایت عربستان از سلفیون و تشویق آنها به تضعیف دموکراسی شکننده در تونس است.
آنها در مصر خلاف این کار را انجام میدهند. آنها از بازماندگان رژیم حسنی مبارک که هنوز در قدرت هستند، حمایت میکنند. آنها از حاکمان نظامی و بعضی از گروههای سلفی حمایت میکنند تا از رشد دموکراسی در مصر جلوگیری کنند. چرا که اگر دموکراسی رشد کند، شیخ نشینهای حاشیه خلیج فارس برباد خواهند رفت. دموکراسی در عراق و مصر به معنای پایان نظامهای سلطنتی در کشورهای حاشیه خلیج فارس است.
پرس تیوی: به نظر شما امریکا از سیاستهای عربستان در داخل و خارج این کشور حمایت میکند یا حداقل در مورد آن سکوت میکند ؟ چون در غیر اینصورت به ضرر سیاستهای امریکا است؟
احمد: لزوما به ضرر سیاستهای امریکا نیست اما روابط شخصی و مالی بویژه بین پادشاهی سعودی و بسیاری از سیاستمداران امریکایی که در همه دولتهای این کشور نیز هستند، دلیل اصلی سیاست امریکا (در قبال عربستان) است.
این موضوع از نظر راهبردی و سیاسی معنی نمیدهد که امریکا از پادشاهیهای مطلقه که میداند مردم آن علیه رژیمهای خود به پا خواهند خواست و انقلاب فرانسه را در عربستان تکرار میکنند، حمایت کند.
پرس تیوی: اساسا سوال این است که آیا عربستان بدون حمایت (امریکا) میتواند چنین نقش پر نفوذی ایفا کند؟
احمد: نه . امریکا پادشاهی عربستان و دیگر پادشاهیها در خلیج فارس را به آن چه که اکنون انجام میدهند، قادر ساخته است. بدون حمایت امریکا، این نظامها سالها پیش از تاریخ محو شده بودند.