مسئله مرز در بلوچستان؛ فرصت سوزی دولت و تنش سازی اپوزیسیون
در تمامی دوره های تاریخی نخستین فاکتور برای صیانت از حریم کشورها و ممالک مستقل، «مرز» و آسیب‌ها و فرصت‌های حول آن بوده است. همه کشورهای جهان به اتفاق به منظور کنترل و حفظ مسیر خطوط عبور مرزی اقدامات و تمهیدات فوق العاده ای را در نظر می‌گیرند، زیرا از اهمیت به خصوصی برخوردار است.
«مرز» آخرین حد قلمرو حاکمیت زمینی، هوائی و دریایی هر کشور محسوب می‌شود. مرزبانان که در مسئولیت خطیر مرزبانی در قسمتی از مرزهای کشور به عنوان نماینده دولت و ملت در مقابل خطرات خارجی هستند باید ضمن آگاهی و شناخت منافع ملی کشور خود، از کلیه قوانین بین المللی، داخلی و قراردادها مطلع بوده و عملاً دارای شجاعت، ابتکار، خلاقیت و روحیه دیپلماسی باشند.
بسیاری از کشورها به منظور جلوگیری از نفوذ خطرات بالقوۀ امنیتی به قلمروی سیاسی خود و یا ورود تهدیدات فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، شیوع بیماری‌ها و قاچاق، علاوه بر کنترل مرزها به انسداد کامل و یا بخشی از خطوط مرزی خود روی می‌آورند.
در ژاپن در طی سالهای ۱۶۰۳ تا ۱۸۶۸ میلادی که به «دورۀ ادو» نیز شهرت یافته است، بدلیل خطری که امپراطوری از گسترش مسیحیت به کشورش احساس می‌کرد، مرزهای ژاپن را مسدود کرد.
در قرن ۹ قبل از میلاد، حکومت وقت چین برای جلوگیری از حملات ملیت‌های شمالی، دیواری بزرگ در مرزهای شمالی بنا کرد و همچنین بر روی دیوار برجهای آتش برای خبررسانی و یا قلعه های مرزی برای حصول اطلاعات دشمن ایجاد نمود. در تاریخ دو هزار و اندی ساله چین، حکمرانان دوران مختلف به ساخت دیوار چین پرداختند، تا اینکه طول دیوار به ۵۰ هزار کیلومتر رسید.
هم اکنون بخش‌های زیادی از دیوار تخریب شده، اما همچنان از شرق تا شمال شرقی چین را در بر می‌گیرد و در میان آن ۹ استان، شهر و ناحیه خود مختار به طول ۷۳۰۰ کیلومتر وجود دارد و مردم آنرا دیوار طولانی می‌نامند.
در منابع اسلامی نیز روایت‌هایی که پیامبر اسلام برای دفع خطرات دشمن خندقی بزرگ در اطراف شهر مدینه و نواحی تحت کنترل مسلمانان ایجاد نمود، بسیار مشهور است.
هم اکنون در کشورهای بسیاری در جهان این تدبیر امنیتی به فراخور نیاز انجام می‌پذیرد.
دولت ایالات متحده در زمان ریاست جمهوری جرج بوش، دیواری مرزی به طول ۱۲۰۰ کیلومتر در مرز با آریزونا، ورودی اصلی مهاجرین غیر قانونی حایل نموده است. قانونی که کنگره آمریکا تصویب کرده است، دولت آمریکا را به وسایلی که بتواند از مرزهای جنوبی خود حفاظت کند، مجهز می‌نماید.
برای اجرای این قانون مبلغ یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار برای محدود کردن مهاجرت غیر قانونی از طریق مرزهای مکزیک اختصاص یافته است.
همچنین دیواری فولادی در مرز مصر با اسرائیل برای جلوگیری از درگیری توابع دو طرف در حال ساخت است.
ارتفاع این دیوار پنج متر و طول آن ۲۴۰ کیلومتر است که تاکنون ۶۵ کیلومتر آن ساخته شده است. این بزرگ‌ترین دیوارکشی تل آویو در مرزهای خود است که بعد از درگیری‌های خونین چند ماه پیش در مرز مصر انجام می‌شود و گفته می‌شود ۱۵ درصد فولاد مصرفی اسرائیل به این پروژه اختصاص دارد.
پاکستان نیز برای دیوارکشی و مین‌گذاری در مرز با افغانستان، اعلام آمادگی کرده است. در همین حال بسیاری از منابع پاکستانی ابراز نموده‌اند که پاکستان در حال طراحی و ساخت یک دیوار و مین‌گذاری زمینی در مرز مشترک با افغانستان است و این اقدام برای جلوگیری از عبور شبه‌نظامیان از مرز دو کشور انجام می‌شود.
علاوه بر این، اسرائیل احداث دیوار بتونی در منطقه کفر کلا در مرز با لبنان را آغاز نموده است. ارتفاع این دیوار ۸ متر خواهد بود که با همان ویژگی دیوار حائل در فلسطین اشغالی احداث خواهد شد.
در ایران نیز قاچاق سوخت، کالا، مواد مخدر، قاچاق انسان، ورود مهاجرین غیرقانونی و گروهک‌های راهزنی و تروریستی از معضلات عمده به ویژه در مناطق مرزی سیستان و بلوچستان است.
ایران از سال ۸۸ پروژۀ انسداد مرزهای شرقی را آغاز نموده و در حال انجام است. اپوزیسیون رادیکال بلوچ اما نفس انجام این کار را زیر سوال برده و آنرا «دیوار استبداد» می‌داند. با این حال مردم بلوچ و سیستانی که میانۀ خوبی با جریان‌های سیاسی خارج از کشور ندارند و اساسا این دو در ضدیت آشکار به سر می‌برند، علیرغم انتقاداتی که گاها نسبت به دولت‌های پیشین و کنونی مطرح می‌نمایند و بر لزوم گسترش «فرصت‌های مبتنی بر مرز» به طریق تسهیل عبور و مرور و تجارت قانونی از مرز تاکید می‌ورزند، ایجاد حایل مرزی در مناطق بلوچستان و سیستان را امری لازم شمرده و آنرا در جهت افزایش ضریب امنیت استان و کاهش پیامدهای قاچاق بی رویه تعبیر می‌نمایند.
بنده اگرچه خود را منتقد جدی برخی اقدامات مسئولان منطقه ای سیستان و بلوچستان می‌دانم اما این اقدام دولت در جهت انسداد مرزها را گامی مثبت و بالقوه برای رشد امنیت و ثبات استان و کاهش خسارات «مرز باز» ارزیابی می‌نمایم و معتقدم وجود نقاط مشترک نمی‌تواند مبنایی برای طرح اتهاماتی قرار بگیرد.
در بسیاری از کشورها مخالفان سیاسی وجود دارد اما در این کشورها وجود نقاط مشترک سوای از مخالفت‌ها، به عنوان روزنه های تعامل سازنده و دیپلماتیک در روابط سیاسی دولت – اپوزیسیون تلقی می‌شود.
اما به دیدگاه نگارنده، رفتار اپوزیسیون بلوچ و جدایی طلب در برخورد با مسایل بلوچستان و ایران از آنجا که از مخالفت و عناد صرفی ناشی می‌شود، نوعی جاهلیت آشکار و زننده است که یقینا به انزوا و ناکامی بیشتر می‌انجامد.
مرز سیستان و بلوچستان از آنجا که در حاکمیت ایران است، بنابراین با منافع ملی دولت و ملت ایران وابسته است و دولت ایران بر طبق قوانین بین المللی می‌تواند تسلط کامل بر مرزهای خود داشته باشد. جدای از چگونگی اجرای انسداد مرزها در ایران و سیاست‌های حکومت، این مسئله از اختیارات تام و قانونی دولت است که در کاهش سرازیری مواد مخدر به کشور و افیونی سازی جامعه و جوانان میهنمان تاثیر بسزایی خواهد داشت و مسلماً تنها اشخاصی همچون قاچاقچیان بین المللی را ناخشنود خواهد ساخت و گرنه انسداد مرزهای شرقی به خصوص آنکه در مجاورت باندهای مافیایی قاچاق از یکسو و حرکت‌های تروریستی طالبانی از سوی دیگر قرار دارد، مورد اقبال و عزم بین المللی قرار دارد. با این حال مخالفت یکسویه و بدون استدلال اپوزیسیون جدایی طلب با پروژۀ انسداد مرزهای بلوچستان و سیستان همچنان نامفهوم است.
منبع: استون / ابراهیم حسین بر
