قدمت نام خلیج فارس 2500 سال است

دهم اردیبهشت روز ملی خلیج فارس

قدمت نام خلیج فارس 2500 سال است

« اما از دریای هند خلیجی بیرون می‌آید به سمت سرزمین فارس که آن را «خلیج‌فارس» می‌نامند»؛ محمد عبدالکریم صبحی نیز در کتاب «علم الخرائط» در نقشه‌هایی که با ترجمه عربی نقل کرده است، دریای جنوب ایران را «الخلیج‌الفارسی» و «بحر فارس» نامیده است.

خلیج فارس سومین خلیج بزرگ جهان است که به خاطر موقعیت جغرافیایی خود در طول تاریخ همواره نامش بر سر زبان‌ها بوده است و مردم تمام جهان آن را با نام خلیج فارس یا دریای پارس می شناسند.قدیمی ترین اسناد موجود درباره خلیج فارس به کتاب های باقیمانده از یونان باستان بر می گردد. یونانی ها و مورخانشان در این کتاب ها با نام "پرسیکوس سینوس" که به معنی "خلیج فارس" است از این آبراهه یاد می کنند و تکرار همین نام باعث می شود که بسیاری از نقشه های باقیمانده از اروپائیان قرن‌ها بعد نیز با همین نام از خلیج فارس یاد کنند.

به گزارش جهان، بر اساس نوشته‌های مورخان یونانی مانند هرودت (۴۸۴ - ۴۲۵ ق.م) کتزیاس (۴۴۵ - ۳۸۰ ق.م)، گزنفون (۴۳۰ - ۳۵۲ ق.م) استرابن (۶۳ ق.م - ۲۴ م) که پیش از میلاد مسیح می‌زیسته‌اند؛ یونانیان نخستین ملتی هستند که به این دریا نام پرس و به سرزمین ایران پارسه، پرسای، پرس‌پولیس یعنی شهر یا مملکت پارسیان داده‌اند.

«هکاتیوس هلطی» از علمای قدیم یونان که به پدر جغرافیا ملقب است، در سال ۴۷۵ قبل از میلاد از نام دریای پارس استفاده کرده است. در نقشه‌های باستانی از قول هرودوت و گزنفون به این دریا، دریای پارس اطلاق شده است و بطلمیوس جغرافی نگار، نقشه‌نگار و ریاضیدان مشهور قرن دوم میلادی، در کتاب جغرافیای عالم که به زبان لاتین نگاشته شده و همچنین در نقشه‌ای که کشیده، از خلیج‌فارس با نام پرسیکوس سینوس یاد کرده است.

کوین توس کوروسیوس روفوس مورخ رومی که در قرن اول میلادی می‌زیسته این دریا را دریای پارس یا آبگیر فارس خوانده است. همچنین در کتاب‌های جغرافیایی لاتین، آب‌های جنوب ایران (دریای مکران و خلیج‌فارس) را ماره پرسیکوم یعنی دریای پارس نوشته‌اند.

انگلیسی زبان‌ها نیز این منطقه جغرافیایی خاص را PERSIAN GULF می خوانند که در واقع ترجمه ساده ای از نام "خلیج فارس" است و نقشه‌های بیشماری که از ملوانان و جغرافی دانان انگلیسی قرون ۱۶ و ۱۷ میلادی باقیمانده است، اسناد غیر قابل انکار این حقیقت تاریخی هستند.
 

 جام جم  در ادامه نوشت:اسناد تصویری قدمت ۳۰۰ ساله استفاده از نام خلیج فارس در مکاتبات  اداری، نقشه‌ها و اسناد بریتانیا پس سالها بایگانی و ممنوعیت مشاهده از سوی تاریخ  نگاران و پژوهشگران بالاخره در سال ۱۳۸۷ از آرشیو ملی انگلستان آزاد شد؛ در مراسم  رونمایی از این اسناد تنها یک محقق ایرانی به نام مجید تفرشی دعوت شد.

دکتر مجید تفرشی تاریخ نگار و محقق ایرانی مقیم لندن در این باره می‌گوید: در حال حاضر سه هزار و ۵۰۰ پرونده در این آرشیو با نام خلیج فارس وجود دارد که به ۳۰۰ تا ۳۰ سال گذشته برمی گردد، همچنین ده ها هزار برگ سند دیگر نیز درباره خلیج فارس در آرشیو ملی بریتانیا وجود دارد که نشان دهنده اهمیت این منطقه برای استعمارگران است.

تفرشی با تأکید بر اینکه تنها بر اساس اسناد موجود درانگلستان می توان حقانیت استفاده از نام خلیج فارس را به تمام جهان ثابت کرد، می گوید: آرشیو ملی بریتانیا ۲۰۰ سال پیش از این تاسیس شده است و بیش از سه و نیم میلیون برگ سند در این مرکز نگهداری می شود که بخشی از آنها نیز اسناد مربوط به خلیج فارس هستند و تنها با اتکا بر همین اسناد می توان جواب هر کسی را که درباره صحت نام خلیج فارس تشکیک می‌کند، داد.

در سال‌های اخیر کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و در صدر آنها کشور عربستان سعی و تلاش فراوانی در تحریف نام خلیج فارس داشته‌اند تا از این تغییر نام اعتباری برای خود بیافرینند و این آبراه استراتژیک جهان را به نام خود درآورند؛ البته اعراب حاشیه خلیج فارس در پیمودن این مسیر تنها نبودند و گهگاه از سوی برخی موسسات بزرگ غربی از جمله نشنال جئوگرافی نیز همراهی می شدند، اما این همراهی ها در نهایت به عذر خواهی این گونه موسسات و جایگزینی نام اصیل خلیج فارس به جای نامهای جعلی دیگر می شد.

البته باید تأکید کرد که پس از فتح ایران به دست اعراب در سده هفتم پس از میلاد، تلاشی برای تغییر نام « دریای پارسی» صورت نگرفت واعراب مسلمان عموماً این خلیج را «بحر الفارسی» (دریای پارسی) می‌نامیدند و همین نام از سوی امپراتوری‌های ایرانی، ترک و عربی هم که در ۱۲۰۰ سال بعد منطقه را تحت سلطه خود داشتند نیز استفاده می‌شد و محققان اسلامی نظیر استخری، مسعودی، بیرونی، ابن حقول، مقدسی، مستوفی و ناصرخسرو که مطالعه در اطراف این دریای ایرانی را تا قرن ۱۵ ادامه دادند، در آثار و نوشته‌های خود از آب‌های جنوب ایران به نام‌های بحر فارس، البحر الفارسی، الخلیج الفارسی و خلیج‌فارس یاد کرده‌اند.

جغرافی‌دانان عرب و اسلامی این نام را از دو تمدن باستانی گرفتند و همزمان مورد استفاده قرار دادند. بدین ترتیب که «پارسا درایای» ایرانی را « بحر فارس» و «سینوس پرسیکوس» یونانی را «خلیج‌فارس» می‌نامیدند و حتی منظور از دو دریا در سوره الرحمن قرآن مجید را نیز همان دریای فارس و دریای متوسط می‌دانستند.

ابوعلی احمدبن عمر معروف به ابن رسته در کتاب الاعلاق النفیسه که در سال ۲۹۰ هجری به رشته تالیف درآورده، نوشته است: « اما از دریای هند خلیجی بیرون می‌آید به سمت سرزمین فارس که آن را «خلیج‌فارس» می‌نامند»؛ محمد عبدالکریم صبحی نیز در کتاب «علم الخرائط» در نقشه‌هایی که با ترجمه عربی نقل کرده است، دریای جنوب ایران را «الخلیج‌الفارسی» و «بحر فارس» نامیده است.