اسطوره ها در جنگ با توسعه بلوچستان

صدیق حسین زاده

روزگاری همه ایرانیان چشم امیدشان را به امیر کبیر می بندند و تمام نیرو و توانشان را در خدمت امیرکبیر می نهند اما با عزل و قتل امیر کبیر همه چیز فرو می ریزد. روزگاری دیگر مردم بلوچ دل در گرو اسطوره ها دارند اما با مرگ آنها همه آنچه که می پنداشتند به دست آورده اند بر باد می رود. چرا چنین شود؟ برای آنکه مردم بلوچ با اسطوره سازی از حمل تا میرکمبر همه نیروها را حول تاریخ نانوشته جمع کردند و از پیمودن راه توسعه غافل مانده اند.

توسعه نیافته نامی است که امروزه بر ما نهاده اند ،‌ در تعریف اقتصادی ، توسعه نیافتن ما از آن جهت است که هنوز در مناطقی بدون محصول و پر زیان زندگی می کنیم و اگر بخواهیم توسعه را در تعریف انسانی بیاوریم معنایی جز اینکه با عدم دستیابی به زندگی سالم مواجه هستیم و در دسترسی به دانش و معرفت ناتوان بوده ایم ندارد.

بلوچستان قرن هاست که در تکاپوی توسعه به سر می برد ، واکاوی تاریخ نشان می دهد که ناکامیبابی در این امر عمدتا" به دلیل نهادینه نشدن اصول اولیه توسعه در درون جامعه به دلایل مختلف بوده است. تاریخ ما همیشه بر افراد تکیه داشته و این بافتی از روحیه اسطوره ستیز جامعه های توسعه نیافته است، شکی نیست که در عرصه تحولات اجتماعی و سیاسی ، برخی شخصیت ها نقشی تاثیر گذار و پیش برنده دارند، اما به همان میزان که اینها نقش دارند به همان میزان هم می توانند نقششان گذرا باشد ، مگر آن که بتوان نقش و تاثیر اینان را در قالب تجربه تاریخی ماندگار کرد.

بلوچستان در طول تاریخ شخصیتهای قهرمان به اندازه کافی به خود دیده است. اما آنچه باعث شده که تلاشهای این مصلحان به سرانجام نرسد و ابتر بماند و بلوچستان از نظر پیشرفت و توسعه معنای محروم و کمتر توسعه یافته به خود بگیرد ، دلیلش نهادینه نشدن تفکر توسعه ساز در درون جامعه است، بیشتر مردم بلوچ در گذشته و حال همواره از تکیه بر شخصیتها استقبال کرده اند زیرا خود نتوانسته اند تصمیم بگیرند و همیشه از مسئولیت پذیری هراس داشته اند. آن دسته از مردمی که هر روز در پی قهرمان سازی از یک شخصیت هستند ، اسطوره سازی را به جایی می رسانند که دیگر نتوان عملکرد آن شخصیت اسطوره ای را به نقد کشید و نقاط قوت و ضعف کارش را باز شمرد .

اسطوره ها داستان تجربه ها هستند. داستانی که درباره ی خودش توضیحی نمی دهد، بلکه به انسان آموخته است که چگونه رفتار کند. آنها بیان حس ما هستند، چیزی فراتر از داستان سرگرم کننده، چیزی بیشتر از آنچه در نگاه اول به نظر می ایند. اسطوره رویدادی است که از تجربه ی ادراکی آدمی در ارتباط با موضوعی غیر قابل درک به بیان آمده است.

ما اگر خواستار جامعه ای توسعه یافته و پیشبرد اصلاحات اجتماعی و سیاسی با کمترین هزینه در جامعه ایم ، باید به شدت از قهرمان سازی پرهیز و تمام تلاش و هم و غم خود را معطوف به اصلاح نقاط ضعف جامعه خود کنیم و این هرگز به معنای ارزش ننهادن به شخصیتهایی که پیشگام تحولات جامعه اند نیست.

منابع:

اصلاحات و پرسشهای اساسی/ مجموعه مقالات

چگونه اسطوره هایمان را بفهمیم/ بهار مختاریان